Coronavirus Nedir?

Coronavirüs insanları ve çok çeşitli hayvan türlerini enfekte edebilen RNA virüsleridir. İnsanlarda soğuk algınlığından pnömoni (zatüre)’ye kadar değişen çok çeşitli solunum yolu enfeksiyonlarına neden olurlar. Her yıl sonbahar ve kış aylarında Coronavirüs’ler, boğaz ağrısı, kuru öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve yorgunluk ile seyreden soğuk algınlığına yol açarlar. Enkübasyon süresi 3-5 gün olup, bu tür Coronovirüs enfeksiyonlarında hastalık 4-6 gün içerisinde kendi kendini sınırlar ve hastalar hızla iyileşirler. Olguların çok az bir kısmında ve özellikle risk grubunda ise pnömoni gelişebilir. 2002 yılından itibaren görülmeye başlayan yeni Coronavirüs türleri ise soğuk algınlığından farklı, adeta grip benzeri daha ağır seyirli solunum yolu enfeksiyonu ile kendini göstermeye başlamıştır. Bunlardan ilki SARS-CoV (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirüs), (Ağır Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) Coronavirüs enfeksiyonudur. Soğuk algınlığı şeklinde seyreden Coronavirüs enfeksiyonlarında tedavi edilmezse ve kişinin immün sisteminde yetmezlik varsa sistemik enfeksiyonlarla ölüme neden olur. Hayatını kaybeden olgular irdelendiğinde bunların çoğunluğunun yaşlı hasta ya da kronik kalp, akciğer ve böbrek hastası, Parkinson ve Diyabet tanısı almış olgular olduğu saptanmıştır. Virüs pnömositlere, kana, idrara (2 aya kadar) ve dışkıya da geçebilir. Solunum yollarında virüs 2-3 hafta süreyle bulunabilir.

Wuhan şehrinde başlayan bu enfeksiyonun muhtemelen deniz ürünleri ve çeşitli vahşi hayvan et ürünlerinin de satıldığı pazardan insana bulaştığı düşünülmektedir. Şu an hastalığın insandan insana bulaştığı kanıtlanmıştır. Bulaşma şu ana kadar yoğunlukla hasta ile aynı ailede ya da ortamda bulunanlarda ve damlacık önlemlerini almayan sağlık çalışanlarında görülmüştür. Bulaşma genellikle hasta kişinin öksürmesi ve aksırması sırasında oluşan damlacıklarının 1 m’ye kadar yakın temasta ve korunmasız kişilerin solunum yollarından girmesi ile olmaktadır.

Şu an ki bilgiler çerçevesinde 2019 nCoV’ün dış ortam koşullarındaki cansız yüzeylere el ile temas sonrası eller aracılığı ile bulaşma olasılığı zayıf olduğu kabul edilmekle birlikte eller ile canlı ya da cansız yüzeylere temas ettikten sonra ellerin yıkanması ya da alkol bazlı el dezenfektanları ile temizlenmesi ve cansız yüzeylerin silinmesi ihmal edilmemelidir.

Enfekte olgularda öksürük, yüksek ateş ve solunum güçlüğü yakınmaları olup, ağır olgularda solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve hayatı tehdit eden çoklu organ yetmezliği gelişebilmektedir.

2019 nCoV enfeksiyonu da mevsimsel gripte olduğu gibi yaşlı hastalarda ya da hangi yaşta olursa olsun altta yatan kronik kalp hastalığı, akciğer hastalığı, kronik böbrek ve karaciğer hastalığı olanlarda daha ağır ve hayatı tehdit eder nitelikte seyretme eğilimindedir.

Şu anki bilgiler çerçevesinde hastalığın nasıl ve ne hızda seyredebileceği konusunda kesin bir kanıya varmak mümkün değildir. Ancak buna ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Daha önce hastalığın görülmediği bölge ya da ülkelerde de hastalık görülmeye başlayabilir. Hatta hasta sayısı belirgin artabilir ancak bu durum hastalığın daha şiddetli ya da daha yüksek oranda ölüm hızı ile seyredeceği anlamı taşımaz.

Olguların kendileri doğrudan sağlık kurumuna gitmelerinden ziyade durumlarını sağlık kurumuna telefon ile bildirip sağlık ekipleri tarafından ön değerlendirmelerinin evlerinde yapılması enfeksiyonun toplum içerisinde yayılımını engellemek açısından önemlidir. Evde değerlendirilecek olguların ağız ve burunlarını kapatacak şekilde maske takmaları ve sağlık ekibinin de yüksek koruyucu özellikte maske, eldiven ve diğer koruyucu ekipmanları giyerek olguyu değerlendirmeleri gereklidir. Hastaneye yatırılmayı gerektirecek hastaların sağlık kurumuna maske ile getirilmeleri ve olası ve/veya kesin 2019 nCoV enfeksiyonu olan olguların negatif basınçlı odalara yatırılmaları ve buna hizmet verecek sağlık ekibinin de ayrılması uygulanması gerekli yaklaşımlar arasında sayılabilir.

Şu an için hastalığı tedavi edecek herhangi bir antiviral ilaç yoktur. Diğer viral enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antiviral ilaçlar Coronovirüs enfeksiyonlarının tedavisinde de denenmiş ancak etkili bir sonuç elde edilememiştir. Şu an için tedavi semptomatik olup, yatak istirahati, bol sıvı tüketimi ve günlük alınması gerekli kalorinin alınması vücut direnci açısından gereklidir. Zira hastalığı tedavi edecek olan vücut direncidir.

Yeni Coronavirus 2019, 1 Şubat 2020 itibariyle dünya çapında 11.374 kişiye bulaşmış ve 259 kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Hastaların çoğu Çin’de yaşamaktadır. Ayrıca şüpheli vaka sayısı da 15.238’e ulaşmıştır. Hastalık, Çin haricinde 21 ülkede daha görülmüştür. Hastalığa yakalanan kişilerin yüzde 56’sı erkektir ve yaş ortalamaları 59’dur. Her hasta insanın 2.2 kişiye hastalık bulaştırabileceği düşünülmekte ve bu sayının giderek artabileceği varsayılmaktadır. Virüsün ilk ortaya çıktığı zamandan bugüne kadar geçen sürede görülen vakalarda hayvan pazarı ile olan ilişki giderek azalmaktadır. Güncel sayılara ulaşmak için linki tıklayınız. https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/85320e2ea5424dfaaa75ae62e5c06e61

Son durumda Dünya Sağlık Örgütü, “Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu” ilan etti. Hastalığın adı “2019-nCoV Akut Solunum Yolu Hastalığı” olarak ilan edildi. Virüsün en yaygın görüldüğü ülke olan Çin’de hayat durma noktasına geldi. Uçuşlar iptal edildi, maske takma zorunluluğu getirildi, kişisel koruyucu malzeme bulmak güçleşti ve hastaneler ihtiyaca yanıt veremez duruma geldi. Türkiye’de henüz vaka yok. Bununla birlikte, Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından salgının ülkemizde görülmesi durumunda nasıl bir yol izlenmesi gerektiği ile ilgili bilgileri içeren “2019-nCoV Hastalığı Sağlık Çalışanları Rehberi” yayınlandı.

• Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır. Mümkünse en az 1 metre uzakta bulunulmalıdır. • Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle zorunlu kalınmadıkça sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir. • Yaşlı ve altta yatan hastalığı olanlar riskli bölgeye yolculuklarını izleyen doktorlarına ve seyahat sağlığı personeline danışarak planlanmalıdır. • Gıda güvenliği önerilerine dikkat edilmelidir. Çiğ süt ve hayvansal ürünler tüketmemeye çalışılmalı, çiğ tüketilecek sebze ve meyveler iyice yıkanarak tüketilmelidir. • Yabani ve evcil hayvanlarla (canlı veya ölü) ile temastan kaçınılmalıdır. • El temizliğine özen gösterilmelidir. Eller sık sık su ve sabunla yıkanmalı veya alkollü el antiseptiği ile temizlenmelidir.